Türkiye: Haftalık organik pazarlarda büyük başarı
Yazı: Kai Kreuzer
Çeviri: Filiz İnceoğlu Öztürk
Orijinal Yazı: http://www.organic-market.info/web/Europe/Turkey/Turkey/220/246/0/12425.html
Bir yıllık hazırlık süresinden sonra büyük gün geldi ve Haziran 2006’da Şişli’de 25 organik ürün üreticisi ve satıcısının katılımıyla İstanbul’un ilk haftalık organik pazarı kuruldu. Bu, Victor Ananias, Batur Şehirlioğlu ve organik derneği Buğday’daki yoldaşları için büyük bir başarıydı. Organik ürün yetiştiren çiftçiler bile bunun başarılı olacağına inanmıyordu. Şu anda Türkiye’de on bir adet büyük haftalık organik pazar kurulmakta ve bu pazarların her biri müşterilerin yoğun ilgisiyle karşılaşmakta. Sıradaki pazar Temmuz 2012’de Konya’da açılacak. Türkiye’de süregelen haftalık pazar hareketi, Avrupa’nın batı ve güneybatısındaki diğer ülkelere de uygulanabilecek çok başarılı bir örnek teşkil ediyor.
“Tohum ek ve yeşermesini izle”: Yanında Victor Ananias’ın fotoğrafı bulunan büyük afiş ve bu sözler haftalık organik pazarların en eski ve en büyüğüne girdiğiniz anda karşınıza çıkan ilk şey. Türkiye’deki organik akımın öncüsü ve haftalık pazarların fikir babası Ananias’ı Mart 2011’de 40 yaşında kaybettik. Buna karşın, başlattığı çalışmalar her zamankinden daha yoğun bir şekilde devam ediyor ve Buğday Derneği’nin hem içinde hem de derneği aşarak gelişimini sürdürüyor. İstanbul’da Buğday Derneği şu anda dört pazar kurmakta ve diğer üç oluşumun arkasında başka organizatörler de bulunuyor. Buğday benzer bir şekilde 2008 yılında Samsun’da da bir pazar açtı ve bir başka pazar da bu yaz Konya’da açılacak. Başkent Ankara’da ve üniversite şehri Eskşehir’de yerel yönetimler haftalık organik pazarlar kurmakta ve İzmir’de ise itici güç Ekolojik Tarım Organizasyonu ETO oldu. Buğday son dönemlerde üye sayısını arttırdı ve şimdi ekolojik yaşam tarzına katılmış 2,200 üyeye sahip olmanın mutluluğunu yaşıyor.
Pazarların büyük başarısı, sadece meyve ve sebzelerin benzersiz tazeliğinden değil, aynı zamanda fiyatların geleneksel ürünlerin fiyatlarının sadece biraz üstünde olmasından geliyor. Ve en büyük avantaj ise, rakipsiz genişlikteki ürün yelpazeleri: büyük bir çeşitlilik gösteren mevsim sebzelerine ilaveten, 65 adet standta Türkiye’nin her yanından gelen organik ürünler sergileniyor. Bir kısmında ise eko-tekstil ürünleri, ithal temizlik malzemeleri ve çevre dostu sevimli alışveriş çantaları bulunuyor.
“Belli bir bölgenin üreticilerinin toplandığı Avrupa veya ABD’deki diğer haftalık organik pazarların aksine, Türkiye’de üreticiler ülkenin bir ucundan diğerine seyahat ediyorlar,” diyor, 1998 yılından beri Buğday’da çalışmakta olan Batur Şehirlioğlu (Buğday danışma standı fotoğrafında solda). Tüm yapmaları gereken, ürünlerini, organik sertifikalarını ve üzerinde Buğday logosu olan mavi masa örtülerini getirmek. Alçak tezgahlar (65cm yüksekliğinde, 1m derinliğinde) pazardaki personel tarafından bir ücret karşılığında kuruluyor. Yerel kuruluşlar bu işten günlük 5 TL (2.20 Euro) ve pazarda ürünleri satmak için verilen yıllık izin karşılığında da 300 TL gibi oldukça düşük ücretler alırlar.
Şişli’deki organik pazar cumartesi günleri kuruluyor. Pazar yeri (1,500 m2) çok katlı bir otoparkın zemin katında yer alıyor. Diğer günlerde geleneksel haftalık pazarlar, bir giysi pazarı ve de bir ikinci el eşya pazarı kuruluyor.
Haftalık organik marketlerde satılan her şeyin gerçekten organik olduğundan emin olmak için organik sertifikalar kontrol edilmelidir; rastgele yapılan ürün akış kontrolleri Buğday’ın veritabanı sayesinde gerçekleştirilmektedir. Birkaç boş yer var ama üreticilerin ancak özel bazı kriterlere sahipseler –örneğin, daha önce hiç getirilmemiş ya da yetersiz miktarda getirilmiş yeni ürün çeşitleri sağlayacaklarsa- bu yerleri meşgul etmelerine izin veriliyor. Bu arada, ev sahiplerinin, birçok insanın Şişli’deki pazardan alışveriş yapmaktan keyif alması nedeniyle ev ilanlarına alışveriş mekanları ve pazara yakınlık gibi ibareleri de ekledikleri söyleniyor.
İstanbul’da Buğday tarafından organize edilmeyen haftalık pazarlarından biri Anadolu yakasında kurulmaktadır. Moda civarında, bir parkın geniş asfalt yolları üzerine kurulmuş otuzu aşkın stand –İstanbul’un çoğunlukla güneşli olan havası düşünüldüğünde muhteşem bir atmosfer ve alışveriş ortamı- görürsünüz. (Fotoğraf: Moda’daki haftalık organik pazar)
Buğday Derneği diğer semtlerde pazarlar kuracağı zaman, bazı belli başlı kriterleri yerine getirmek zorundadır. “Yerel kuruluşlardan, bizimle ortak çalışma ve semtlerinde haftalık organik pazarlar kurma talepleri alıyoruz,” diyor Batur. “Gerekenler, üzeri kapalı uygun boş bir alan, yeterli park olanağı ve en azından bir sene boyunca pazarın sürekli reklamının yapılması. Kendi çalışanlarımızı ya da yerel kuruluş çalışanlarını organik sertifika denetleme işine dahil etmek de çok önemli. Buna karşın bizim tercihimiz, Katılımcı Garanti Sistemi denilen bir sistem kurmak,” diyor Batur. “Yine de, bu, organik sertifikanı göster olsun bitsin türünden bir şey değil,” diye açıklıyor. “Bir çeşit çiftçi ve tüketici ağı oluşturmak istiyoruz. Burada amaç, birbirimizi tanımak ve güven teşkil etmek.” Masaların üzerine masa örtüsü örtülmesinin ve herkesin oturup Türk kahvesi ya da çay içebilmesi için sandalyeler konmasının sebebi de bu. Şişli’de leziz organik hamur işleri satan bir standa oturup bir şeyler yemek isteyebilirsiniz. Yazarımız, üzerine Türk kahvesi serpiştirilmiş muhteşem bir tiramisu ile kendisini ödüllendirmeyi de ihmal etmedi.
Buğday’ın İngilizce web sitesi: www.bugday.org
Buğday’ın haftalık pazarları hakkında iletişim kurmak için: Batur Şehirlioğlu
Çeviri için Buğday Derneği gönüllüsü Filiz İnceoğlu Öztürk’e teşekkür ediyoruz.