– Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu (KSK) , Organik Tarımın Esasları ve Uygulamasına İlişkin Yönetmelik’e göre üretici ile sözleşme imzalar. Bu sözleşmeyi tüzel kişi veya kurumla yapabilir. Sözleşme yaptığı tüzel kurumun da, o kurum adına organik üretim yapacak sözleşmeli üreticileri olabilir. Bu durum da KSK, o üreticilerle de sözleşme yapar. KSK’ya başvuruda güncellenmiş ve Bakanlık İl veya İlçe Müdürlüğünce onaylanmış çiftçi kayıt sistemi (ÇKS) kaydı, büyükbaş hayvancılık işletmeleri için Tütkvet’den alınan onaylı işletme tescil belgesi, küçükbaş hayvancılık işletmeleri için KSK’dan alınan onaylı belge ve arıcılık işletmeleri için AKS’den alınan onaylı belge talep edilir. ÇKS kaydı olmayan veya yapılamayan üreticiler için ilgili yönetmelikte nasıl bir yol izlemesi gerektiği açıklanmıştır. Gıda İşletmeleri’nin ise İşletme Kayıt Belgesi veya İşletme Onay Belgesi olması gerekir.
– Sözleşmeyi yaptıktan sonra KSK müteşebbise, müteşebbisin işletmesi hakkında bilgi vereceği bir form gönderir. Müteşebbis bu formu doldurur ve KSK’ya geri gönderir.
– KSK atadığı kontrolörle, saptadığı zamanda yerinde kontrol yapar. Kontroller, tarımsal işletmede, işletmenin organik birimlerini ( tarım alanları, depolar vs ) bizzat ziyaret ederek, ürün işleyen işletmede de işletme bizzat organik ürün işlenirken ziyaret edilerek yapılır.
– Kontrolün neticesinde, kontrolör bir rapor hazırlar. Raporun imzalanmış bir nüshasını işletmede bırakmak zorundadır. İşletme sahibi bu raporda, kontrolörün tespit etmiş olduğu uygunsuzluk varsa, bunları görür ve iyileştirmek için verilen süreye kadar iyileştirme yapar ve KSK’yı bilgilendirir. Bazen, takip kontrolü de gerekebilir.
– Nihayetinde rapor sertifikalama birimi tarafından değerlendirilir ve sertifikalanma kararı çıkarsa, yönetmeliğin gerektirdiği müteşebbis sertifikası, işletme için KSK tarafından düzenlenir.
– İşletme, bu sertifika ile organik üretime göre, sertifikada belirtilen alanlarda, ünitelerde, belirtilen ürünlerde, belirtilen süre için sertifikalanmış olur.
– Ancak müteşebbisin organik tarım faaliyetinde bulunduğunu belgelendiren müteşebbis sertifikası satış için geçerli değildir. Üretici organik ürününü satarken KSK’yı bilgilendirir ve ürününü ancak KSK’nın üreticinin talebi üzerine hazırlayacağı “ürün sertifikası” ile satabilir.
– Ürün sertifikasını alan müteşebbis her bir parti satışını ürün sertifikası üstünde veya bilgisayar ortamında kayıtlı tutar ve en geç yedi gün içinde KSK’yı bilgilendirir. Ekolojik Pazarlarda bu görevi Belediyeler ve Sivil Toplum Kuruluşları üstlenir. Her üreticinin her bir ürünü için hasat miktarı belli olduğundan bu şekilde stok takibi yapılarak üreticinin konvansiyonel ürün karıştırması engellenmiş olur.
– KSK’lar ürün grubuna, arazinin büyüklüğüne ve risk faktörlerine bağlı olarak müteşebbisleri yıl için haberli ve habersiz biçimde birkaç kez denetlerler.
– Denetimler esnasında arazinin farklı bölümlerinden ve özellikle bulaşma riski olan alanlardan yaprak, meyve, yabani ot vs. örnekleri alınıp akredite laboratuvarlara gönderilir. Sıfır kalıntı zorunluluğu vardır.
İşletmeci/Üreticinin bilmesi gereken ve KSK tarafından denetlenecek iki önemli husus daha vardır. Birincisi, tamamen organik üretim yapılmayan çiftliklerde organik alanlar ile diğerlerinin ayırımı açık biçimde yapılmış olmalıdır. Bu ayırımı gösteren kayıtlar titizlikle tutulmalıdır. İkincisi, bir işletmede, organik tarım metodu ile üretilen ürün ile aynı tür ev çeşitten olan ya da bu ürünlerden ayırt edilemeyen konvansiyonel ürünler bir arada üretilemez. Ancak yönetmelikte çok yıllık bitkiler için bu konuda bazı özel şartlar tanımlanmıştır.