Konvansiyonel seracılık ile organik arasındaki farklar nelerdir? Konvansiyonel seracılığın sakıncaları ve riskleri nelerdir?
Doğal olmayan ortam ve şartlar ( kapalı alan, nem ve ısı ayarı vs ) ve birim alandan daha fazla ürün alma isteği sera üretiminin çok daha fazla maliyetli olmasını, daha fazla ilaçlamayı, suni gübreleri, hormon kullanımını ve kaliteli değil verimi önceliklendiren tohumların kullanımını getirmektedir. Kısacası konvansiyonelde tohumdan toprağa kökten meyveye kadar her yerde yoğun kimyasal tarım ilacı vb girdiler kullanılır. Ama organikte sadece yönetmeliklerce izin verilen sınırlı sayıda organik zirai ilaçlar, tuzaklar, biyolojik mücadele yöntemleri kullanılır. Örneğin organik tarımda kırmızı örümcek zararlısına karşı zirai ilaç değil, örümceğe zarar veren baveria basiana diye entomo patojen bir fungus kullanılır. Bu doğada zaten varolan, ama konvansiyonel tarım da kullanılan zehirler nedeniyle yaşama şansı bulamayan faydalı bir mikro organizmadır. Bunun gibi birçok faydalı böcek (predatör) ve mikro organizma doğada mevcuttur ve organik tarımda teknoloji kullanımı yaygınlaştığı için artık hastalık ve zararlılar ile mücadele şansı yükselmiştir.
Konvansiyonel seracılığın sakıncaları ve riskleri kısaca şöyle özetlenebilir;
Ne yazık ki konvansiyonel seracılıkta ciddi sayıda ve yüksek dozda ilaçlamalar yapılır. Ayrıca kullanılması gereken doza sadık kalınmaması ve ilaçlama ile hasat arasında geçmesi gereken süreye uyulmaması sıkça rastlanan durumlardır. Hıyar gibi günlük hasat yapılan türlerde bir gün önce ilaç atılıp ertesi gün hasat edilip pazara götürülmesi yaşanan olaylardır.
Seracılık örtü altı bir üretim olduğu için ilaçlama yapıldıktan sonra ilaçlı hava solunur. Bu durum serada çalışan işçi için ciddi sağlık problemleri oluşturur.
Seralarda malçlama ve solarizasyon için polietilen içerikli naylonlar kullanılır. Polietilen naylon direk gelen güneş ışığı ile reaksiyona girdiğinde zararlı koku yayabilir. Bu sebeple organik tarımda polietilen içerikli naylon bez kullanılmaz.
Konvansiyonel seralarda hormon çok çeşitli amaçlarla kullanılabilir. Hormon kullanımı halk arasında ürünün iriliği ile özdeşleştirilmiş olsa da kullanımının en önemli sebeplerinden biri de tozlanma/meyve tutumudur. Bazılarında arılar kullanılır ama arı kullanılması zirai ilaç atılmadığı anlamına gelmez. Konvansiyonel seralarda hormon kullanımına diğer bir örnek ise bitkinin soğuk sıcak stresine girmemesi ve bu sayede verimin arttırılması için gübrelerin içinde hormon verilmesidir. Organik tarımda kış döneminde meyve tutumunda yaşanan sorunlar, Vibrasyon veya Bombus arıları kullanımı ile aşılmaktadır.
Konvansiyonel seracılıkta arka arkaya aynı ürün yetiştirilir. Daha mevcut domatesi köklemeden sıra arasına yeni fideleri dikilir. Aynı serada yılda üç sefer domates dikilip sürülebilir. Organikte münavebe şartı vardır. Aynı toprağa ekilen ürünlerin değiştirilmesi esastır.
Serada organik ürün olur mu? Ekolojik ürünlerin mevsiminde yetiştirilmesi gerekmiyor mu?
Ekoloji kavramı çok geniş bir kavram. Ekolojik gıda da kavramsal olarak tartışmaya elbette açık. Ancak AB ve TC mevzuatlarına göre organik veya ekolojik ürün tanımı bu detayda bir kavramsal çerçeve çizmiyor. Organik Tarım Kanun ve Yönetmeliklerine göre ister serada, ister tarlada, ister yerel, ister Dünya’nın öbür ucundan gelsin insan sağlığı ve çevreye olumsuz etkisi olan girdi, işlem ve uygulamalar söz konusu değil ise ve bütün uygulamalar ilgili mevzuata şartlarını sağlıyor ise ürün organik ürün statüsü kazanıyor.
Organik seracılıkta hormon, ot ilaçları, böcek öldürücüler gibi birçok grup zehir, fenni gübreler, ilaçlı tohumlar, konvansiyonel fideler kullanılamıyor.
Organik tarımda mevsim dışı üretime/sera üretimine izin verilir mi?
Sera üretimi sezonun dışında sebze ve meyvenin iklim kontrol edilerek kapalı alanlarda üretiminin yapılmasıdır. Organik üretim sera adı verdiğimiz örtü altı yetiştiricilikte de yapılabilir. Seralar kapalı alanlar olduğu için içerisindeki havanın ısısını kontrol etmek üreticinin elindedir. Sera içinin sıcak olması yaz mevsiminde yetiştiriciliği yapılan ürünlerin kış mevsiminde de yapılmasını olanaklı kılar. Organik tarım mevzuatlarına göre serada organik üretim yapılabilmektedir. Sağlığa ve çevreye zararlı girdiler kullanmadan da serada ekolojik ürün üretilebilir. Serada organik üretimde ilaçsız veya sertifikalı tohum ve fideler kullanılabilir, konvansiyonel tarımda kullanılan zirai ilaç, gübre ve hormonlar yasaktır.
Bu soruyu soranlar aslında haklı olarak kavramsal boyutta konuyu tartışmaktadır. Ekolojik üretim doğal ortamları, doğal döngüleri içermelidir belki de, ancak organik tarım ürünlerinin ulusal ve uluslar arası ticareti söz konusu olduğundan ülkelerin ortak standartlar ve kurallar getirmesi gerekmiştir. Bu süreçte de organik, biyolojik ve ekolojik tarım eş anlamlı kabul edilmiş, mevzuatlarda bu şekilde yer almıştır.
Mevsiminde üretilmeyen ve tüketilmeyen sera ürünlerinde tarla üretimi lezzet ve kalitesini bulamayız. Organik seracılıkta hormon kullanılmaz. Ancak iklim şartlarına ( ısı, nem, gece gündüz ısı farkı, güneşli gün sayısı vs ) bağlı sebeplerle ürünlerde çekirdekte filizlenme, meyve içinde meyve tutumu, büzüşme, domatesin içinin beyaz kalması, meme yapma gibi durumlara rastlanabilir. Bu tip durumlar tüketicide hormon algısı yaratmaktadır. Hormonlar genelde meyve/sebze tutumu ve meyveyi/sebzeyi irileştirmek için kullanılır. Oysa organik tarımda hormon hiçbir amaç ile kullanılmaz, organik ürünlerde karşılaşılan bu tip durumlar genellikle iklime bağlı bitki ve meyve fizyolojisi ile ilgili durumlardır.