Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği ilk projesi olan Şişli %100 Ekolojik Pazar Projesine başladığında amacı yerel yönetimlere örnek bir model yaratmaktı. 2006 Haziranında ilk %100 Ekolojik Pazar açıldığında henüz organik tarım ürünleri halk arasındaki tabiri ile hal kanunundan muaftı. 2010 da yenilenen kanun ve 2012 de çıkan yönetmeliklerle ilk defa tam altı yıl sonra organik pazarlar çok sınırlı temel birkaç madde ile mevzuatlar kapsamına girdi. Oysa farklı birçok mevzuata bağlı organik pazarlar için çok daha kapsamlı ilke, kural, uygulamalara gerek vardı. Buğday Derneği on bir yıllık deneyimini birkaç yıl önce %100 Ekolojik Pazar Standartlarına dönüştürerek bu yolda yerel yönetimlere danışmanlık ve destek olmaya devam ediyor.
Standartlar kapsamında veri kayıt ve denetim sisteminin bir parçası olarak web tabanlı bir veri kayıt ve stok takip sistemi oluşturuldu. Bu sistem sayesinde %100 Ekolojik Pazarlara giren ve çıkan tüm taze ürünler tezgah sahibi, müteşebbis, üretici ve ürün/çeşit bazında her hafta her bir pazar için kayıt altına alınıyor. Bu sayede hem kontrol ve sertifika kuruluşlarına üreticiler hakkında güncel satış verileri aktarılıyor, hem üreticilerin satış ve stokları tarih aralığı bazında hesaplanabiliyor, hem de %100 Ekolojik Pazarlarda tezgah sahibi aracı firmaların stokları takip edilebiliyor. Bu sayede üretici ve aracıların hasat ve stok miktarları üstünde satış yapmalarının önüne geçiliyor. Bu sistem aynı zamanda organik tarım sektörü için istatistiki veri vermesi açısından da önem taşıyor. Bu sistemin küçük bir modellemesi için %100 Ekolojik Pazarlar veri kayıt ve stok takip sistemi bağlantısına bakabilirsiniz. ( http://ekolojikpazarlar.org/?page_id=3270 )
%100 Ekolojik Pazar Standartları ve uygulamaları büyükşehirlerde çoklu pazarlar ve daha küçük il ve ilçelerde açılacak tekli pazarlara yönelik farklılıklar gösterebilir. İlgili projeler kapsamında büyükşehir belediyeleri, ilçe belediyeleri, alışveriş merkezleri, yerel sivil toplum örgütleri ve gıda tarım ve hayvancılık il ve ilçe müdürlükleri proje ortağı olabilir. Projelere sponsorluk kabul edilebilir. %100 Ekolojik Pazarlar yarattığı ortam ve etkinlikler ile alışverişin, gıda boyutunun ötesinde sosyal ve kültürel düzeyde bir paylaşım olmasını hedeflemektedir.
Belediyeler ile yapılan protokoller çerçevesinde belediyelere danışmanlık ve destek hizmetleri ile belediye proje koordinatörlerine %100 Ekolojik Pazar Standartları, Organik Tarım Kanun ve Yönetmelikleri, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı mevzuatları konularında eğitim hizmeti sunulur, projenin tanıtımına katkıda bulunulur.
%100 Ekolojik Pazar Standartlarının amaç, kapsam, bölüm başlıkları ve ekleri aşağıdaki gibidir:
AMAÇ:
MADDE 1- ( 1 ) Bu standartların amacı, organik tarım ürünlerinin ve bu standartlar kapsamında izin verilen diğer ürünlerin, en kısa yoldan, taze, adil ticaret ilkelerine sadık, yerel tüm zenginliğimizi/çeşitliliğimizi yansıtacak biçimde, mümkün olduğunca birinci elden, izlenebilirlik esasına uygun ve güvenilir biçimde tüketiciye ulaştırılması için, organik sertifikalı ürünlerin, geçiş süreci ürünlerinin, organik tarım ve ürünlerinde kullanılmasına izin verilen girdilerin, kabul edilmiş standartlarca belgelenmiş gıda harici organik girdili ürünlerin, kabul edilmiş standartlarca belgelenmiş gıda harici geleneksel ürünlerin satıldığı, ilgili tüm kanun ve yönetmelikler çerçevesinde kurulacak pazaryerleri hakkında kalite, denetim, tüketici güvencesi, izlenebilirlik, gıda güvenliğini sağlamaya, tüketicilere sağlıklı, çağdaş ve nitelikli bir ortamda alışveriş yapabilme imkanı sunmaya, üretici, pazarcı ve tüketicilerin hak ve menfaatlerini dengeli bir şekilde korumaya, ilgili üretici ve pazarcıların faaliyetlerini düzenlemeyi ve organik pazaryerlerinin kurulması, yönetimi, denetimi ve işleyişine dair, temel esas ve usuller ile uygulamaya dair kuralları belirlemektir.
( 2 ) Bu standartlar altında kurulan pazaryerleri aynı zamanda, kırsalda mevcut sürdürülebilir yaşam modellerinin ve tarım metotlarının, biyolojik çeşitliliğin korunması/desteklenmesi ile pazaryerlerinin özellikle ekoloji, sağlık, beslenme, doğa dostu yaşam konularında sosyal, kültürel ve eğitsel birer kentsel alan olmalarını amaçlar.
KAPSAM:
MADDE 2 – (1) Bu standartlar %100 Ekolojik Pazarlar’ın kurulması, işleyişi, yönetimi ve denetimine, üretici ve pazarcıların niteliklerine, çalışmalarına, yapacakları satışlara, haklarına, uymakla yükümlü bulundukları kurallara, satışı sunulacak malların belgelerine, niteliğine ilişkin usul ve esaslar ile belediyeler ve derneğin görev, yetki ve sorumluluklarını kapsar.
%100 Ekolojik Pazar Standartları;
Amaç, kapsam, dayanak ve tanımlar,
Uygulama esasları,
Pazar açılışı öncesi planlama, faaliyetler, ön hazırlıklar,
Belediyenin sorumlulukları,
Derneğin sorumlulukları,
Belediye personelleri ve iş tanımları,
Pazaryeri ile ilgili teknik şartlar,
Sunum, kurumsal kimlik ve halka yönelik hizmetler,
Satılabilecek ürünler,
Katılımcı olabilme şartları, başvurunun esasları, değerlendirme komisyonu, değerlendirme ilkeleri, temsilciliğe dair kurallar,
Kullanım hakkının sona ereceği haller, yaptırım ve cezalar,
Denetimin Esasları,
%100 Ekolojik Pazarlar veri kayıt ve stok takip sistemi,
Fiyat politikası, etiketi ile toptan satış,
Yerleşim düzeni, pazar giriş ve çıkışları ve diğer pazaryerinde uygulanması gereken günlük işleyişe dair kurallar,
Nakliye, nakliye ambalajı, etiketleme ve depolama
Pazar içinde reklam, tanıtım,
Müşteri ilişkileri ve tüketici hakları,
Yemek satışı ve satıcıları,
Dönemsel veya haftalık katılım, sunum, tanıtım, satış, etkinlikler,
bölümleri ve çeşitli protokol örnekleri, başarı kriterleri, başvuru form ve belgeleri, katılımcı sözleşme ve taahhütname örnekleri, denetim formları, piyasa fiyat araştırması formu, numune alım prosedürü, anket örneği, haftalık ve yıllık rapor formatları, fiyat etiketi, logolar ve kurumsal kimliğe dair standart malzemeler eklerinden oluşur.