Organik tekstilin standartları nelerdir ?
Türkiye’de Organik Tarım Kanunu ve ilgili yönetmelik tekstil ürünlerini içermiyor. Bu durum AB ülkeleri için de geçerli. Bu nedenle tekstil konusunda Türkiye’de sertifika kuruluşlarınca uluslararası kabul gören standartlar olan GOTS (Global Organic Textile Standard) , OE (Organic Exchange 100 Standard), OEbl (Organic Exchange Blended Standard), sertifikaları veriliyor. Ürünler genelde ihracat amaçlı olduğu için sertifikalar İngilizce olarak düzenleniyor.
Global Organic Textile Standard (GOTS), üretim zinciri boyunca çevresel ve toplumsal açıdan tüketiciye güvenilir organik ürün teminatı veriyor. Standart; ham elyaf üretiminden, iplik, dokuma-örme, boya, terbiye, bitim işlemleri ve konfeksiyona kadar olan tüm üretim aşamalarını ve ticaretini kapsıyor. GOTS, çevre yönetimi, işçi sağlığı ve güvenliği, aksesuvar, boya-kimyasallar konusundaki kriterleri başta olmak üzere katı kuralları olan bir standart. Kendi içerisinde farklı elyaf karışımları bulunuyor. Minimum yüzde 70 organik elyaf (pamuk, keten, yün ve ipek) ve maksimum yüzde 10 sentetik elyaf kullanılmasına izin veriyor. Çorap ve spor giyim ürünlerinde istisna olarak yüzde 25 sentetik elyaf kullanımına izin veriliyor.
Organic Exchange Standard (Textile Exchange), sadece pamuğun organikliğinin izlenebilirliğini denetleyen bir standart. Organic Exchange (OE) Blended ve Organic Exchange (OE) 100 olarak ikiye ayrılıyor. OE Blended standardı en az yüzde 5 organik pamuk içermek kaydıyla, istenilen karışımlarda ürün üretilmesine olanak tanıyor. OE 100 standardı ise yüzde 100 organik pamuklu organik ürünler üretilmesine dayanıyor ve en fazla yüzde 5 sentetik elyaf içerebiliyor. Standardın her ikisi de sadece elyaf organikliğinin izlenebilirliğini denetliyor ve tekstil üretim sürecindeki her bir işletmeye uygulanabiliyor. Bu standart, organik pamuk kullanarak ekim alanlarını artırmayı ve yüksek miktarda pestisit kullanılarak üretilen bu ürününün organik üretimini cesaretlendirmeyi amaçlıyor.
Firmalar organik tekstil standartlarını neye göre tercih ediyor? GOTS ve OE arasındaki temel farklar neler?
Standartlar tamamen firmaların tercihine göre şekilleniyor. Genelde tekstil firmaları olası siparişleri kaybetmemek adına her iki standardı da almayı tercih ediyor. GOTS sertifikalı bir üründe organik pamuk, çevre-insan sağlığını tehdit etmeyecek boya-kimyasallar kullanılıyor ve bu ürünler çevre-sosyal mevzuatları yerine getiren işletmelerde üretiliyor. OE sertifikalı satılan bir ürün ise, belirli oranlarda organik pamuk kullanılarak yapılıyor ve böylece organik pamuk ekim alanlarının artışına destek sağlanıyor ve kimyasal ilaç-gübre kullanımı engelleniyor.
Bir tekstil ürününün organik sertifikalı olduğu nasıl anlaşılır?
Her iki standardın da nihai (son) ürünün etiketlenmesi konusunda bir zorunluluğu bulunmuyor. Bu nedenle tüketicinin, üretici ve satıcıdan ürünlerde etiketleme yapılmasını ve ürüne ait sertifikayı talep etmesi gerekiyor. Etiket ile sertifika üstünde standardın adı, sertifika kuruluşu adı/logosu, lisans numarası, ürünün elyaf içeriği, lot no bilgisi vb. ifadelerin aranması ve bunların sertifika ve etikette tutarlı olduğunun kontrol edilmesi öneriliyor. Ayrıca istenirse dükkân veya tezgâh sahibinden, ürünlerin sertifika sahibi üreticiden alındığına dair fatura da sorulabilir.